Սխալվել ենք` ընտրելով, թե ում հետ արթնանալ: Մի մեծ ու ծանր սխալ ենք գործել` մտածելով, թե հերիք է միայնակ արթնանալ: Քեզ ծովեր եմ նվիրել ու ցամքած լճակ դարձել, քեզ արևներ եմ ուղարկել ու անարև երկինք լուսնել, քեզ սիրտս եմ տվել ու անհոգի ոճրագործ ծնվել: Սիրտս հետ պահանջելով հեռացա` հետս տանելով լուսավոր առավոտներս ու երազածանր գիշերներս: Ատելով քեզ ատեցի ինձ: Դատարկվեցի, բայց երկինք չդարձա: Երազներս թաղեցի արևազուրկ երկինքներում, անձրև տեղացի
ցավերիս
վրա,
ու
գարուն
ծլեց
աճյունոտ
հողից:
Օրերս
լուսացան,
հոգիս
թեթևացավ,
հոգսերս
մահացան,
իսկ
անմարմին
առավոտներս
սիրելի
դարձան.
ինքնուրույն
եմ
դարձել:
Լավ
է
միայնակ
արթնանալ,
քան
արթնանալ
ու
մահանալ
ցանկանալ:
Երևի
դա
է
դասը
կյանքի.
պետք
է
զգալ,
որ
հասկանալ:
Կիսամարդ,
կիսերկինք,
կիսարև
ու
կիսագարուն:
Երազներս
կիսվեցին`
լավ
ու
ավելի
լավ,
հույսերս
կիսվեցին`
կլինի
ու
չի
լինի,
սերերս
կիսվեցին`
եղան-անցան
ու
կլինեն:
Դեմքս
դեռ
զարդարվում
է
ժպիտով,
լուսավոր
մարդիկ
եմ
գտնում,
ում
սիրում
եմ,
ում
տեսնելիս
ժպտում
եմ,
օրս
մի
բանով
լցնում
եմ,
իսկ
երեկոյան
գալիս
եմ
տուն
ու
փլվում
սևերես
տանջանքներիս
ճանկոտ
լաբիրինթում`
ոչ
առաջ,
ոչ
ետ,
բայց
տեղում
մնալն
էլ
ցավում
է,
շատ
է
ցավում:
Հիշողություններիս
սուր
մագիլները
մխրճվում
են
սառած
ժպիտներիս
մեջ,
և
մահանում
են
ժպիտներս,
ծիծաղներս,
ժպտուն
հայացքներս,
ժպտալի
սպասումներս:
Ու
թե
ճչամ,
թե
շշնջամ,
մեկ
է`
լսող
չի
լինի,
ընդունող
չի
լինի.
կեղծ
ուսերից
հոգնել
եմ:
Իսկ
առավոտյան
միայնակ
արթնանալիս
էլ
չեմ
տխրում:
Արծվաթռիչք իմ բարձրության անապատներում մի կում սեր է պակասել. այն, ինչ առաջ շունչ էր կտրում, կյանք ներարկում այրվող սերե երակների մեջ, այժմ լոկ ժպտեցնում է և հարցնում` այսքա՞նն է… Խենթացնելու աստիճան հիասթափեցնող է, որ այժմ սիրո չափաբաժինը մեծացել է, իսկ ներարկող չկա… Եղածը բավարար չէ. ինձ տակառներով վստահություն ու հավատ է պակասում, իսկ դու նախկինն ես. տարիները չփոխեցին քեզ: Իսկ ես այդքան դրա կարիքը ունեի… Թե դու նույնն ես, իսկ ես` ուրիշ, առավել պահանջկոտ, առավել խոցելի, առավել հասուն, ինչու՞ ես եկել, որ կողքիս լինես: Ես, ասես մի սիրամոլ, նայում եմ քեզ հուսահատ աչքերով, պահանջում ավելին, քան կարող ես տալ, իսկ դու չես հասկանում… Երբեք էլ չես հասկացել, բայց պահանջել ես… Այժմ պահանջելու իմ ժամանակն է եկել… Ես` սիրո չափաբաժնի հետևից վազող քո մշտական հաճախորդը, նոր` ավելի ուժեղ, ավելի ուժգին ազդող թմրասիրո կարիք ունեմ, իսկ դու տեսականիդ չես թարմացրել արդեն որքան լուսին ու արև շարունակ… Ներիր, ներիր իմ մշտական թվացող սեր, ես հիմա եմ հասկանում` քո տված սերը քիչ է, ես չափից դուրս եմ կործանվել…
Հազար սուտ ու փուչ երդումներ, գեղեցիկ բառեր, ծաղիկների պես գեղեցիկ` երբ սեփականացնում ես, թոշնում
են
շուտ:
Ես
էլ
մի
ծաղիկ`
վայրի՜,
տխու՜ր:
Ի
վերջո
բոլորս
էլ
միայնակ
ենք,
ամբողջովին,
մինչև
վերջին
շունչը
միայնակ:
Երկրորդ
կեսեր,
առաջին
կեսեր.
մենք
ամբողջական
ենք:
Եվ
այն,
ինչ
փնտրում
ենք,
ոչ
թե
կեսեր
են,
այլ
հինգ
մատներ,
որ
ամուր
կսեղմեն
ափերը
մեր
և
ուժ
կտան:
Ոչ
թե
կեսեր,
այլ
լռությունը
լսող
ու
հասկացող
զույգ
ականջներ:
Ոչ
թե
կեսեր,
այլ
ժպիտ
պարգևող
զույգ
աչքեր:
Ու
շրթունքներ.
սեր
պատմող
շրթունքներ:
Մեզ
կեսեր
չեն
պետք.
մեզ
տաք
մարմիններ
են
պետք,
ուժ
տվող
խոսքեր
են
պետք,
առավոտյան
արթնացնող
ու
գիշերները
«բարի
գիշեր»
մաղթողներ
են
պետք,
«ես
կողքիդ
եմ»
ասողներ
են
պետք:
Իսկ
առաջին
կամ
երկրորդ
կեսերը…
Դրանք
ինձ,
ներեցեք,
պետք
չեն:
Մեզ
մեր
կողքին
պայքարողներ
են
պետք,
մեզ
մեր
խենթությունները
հասկացող
ու
ընդունողներ
են
պետք.
մենք
ամբողջական
ենք
մեր
թերարժեքությամբ:
Մեզ
մեր
սխալները
ներողներ
են
պետք,
մեր
այտերը
համբուրողներ
են
պետք,
մեզ
թրջված
կամ
հարբած
էլ
սիրողներ
են
պետք:
Իսկ
երկրորդ
կեսեր,
ներեցեք,
ինձ
պետք
չեն…
Վարպետացել ենք, սիրելիս: Ստեր պատմելիս էլ չենք շիկնում, իսկ խիղճը… Նա լռել է սովորել մեր անամոթ բառերից: Եվ սա՞ էր այն, ինչ պետք է գար մանկությունից հետո: Թե այդպես
է`
ես
իմ
մանկությունն
եմ
հետ
ուզում:
Ես
իմ
անմեղ
օրերն
եմ
ուզում,
երբ
սուտ
խոսելիս
վախենում
էի,
իսկ
ստերս…
Մանկական
անմեղ
ստեր`
հիմք
այսօրվա
վարպետության:
Մեծանում
ենք,
գնում
ենք,
քայլում,
սպասում,
հոգնում,
իսկ
ու՞ր
ենք
գնում:
Եվ
ի՞նչ
կա
այնտեղ,
ուր
շտապում
ենք
ու
ձգտում
բոլորից
շուտ
հայտնվել:
Գուցե
պետք
է
կանգ
առնել
և
ապրել
այսօրը,
խմել
մինչև
վերջ
այսօրը.
գուցե
այդ
ժամանակ
շտապելու
կարիք
չլինի:
Մեծացել
ենք
այնչափ,
որ
հասկացել
ենք.
անգույն
բան
է
կյանքը:
Ամեն
ինչ
փորձեցինք.
թե
լավ,
թե
վատ,
հաճախ
վատ,
շատ
վատ:
Մեծացանք,
փոխվեցինք,
գունազրկվեցինք,
կորցրեցինք,
կորչեցինք:
Եվ
ի՞նչ:
Սա՞
էր
լինելու
ամենօրյա
ընթացքը`
«ամեն
ինչ
լավ
կլինի»
հիմար
պատասխանով:
Ե՞րբ
լավ
կլինի,
որտե՞ղ,
ո՞րն
է
այդ
լավը:
Ցավում
է
անցյալս,
ցավում
ներկաս,
վախենում
ապագաս:
Դատարկ
ու
մռայլ
կայարանում
թափառող
անգույն
հոգիների
ամբոխ
ենք
դարձել.
սպասում
ենք
ոչ
մի
տեղ
չգնացող
գնացքի,
որ
երևի
չի
էլ
գա:
Անգույն
է
ամեն
ինչ,
որքան
էլ
բազմերանգ
գույներ
չհորինենք
ու
չխաբենք
թե
մեզ,
թե
մյուսներին:
Գույները
պետք
է
մեր
մեջ
լինեն:
Իսկ
մենք…
Մենք
սպասում
ենք,
ամեն
առավոտ
հավատում,
որ
«ամեն
ինչ
լավ
կլինի»:
Ոչինչ
էլ
լավ
չի
լինի,
թե
հիմա
լավ
չէ:
Առավոտյան
հույսերը
մահանում
են
գիշերվա
լռության
մեջ,
երբ
ոչինչ
չի
խանգարում
լսել,
թե
որքան
խորն
ենք
շնչում,
որքան
հուսահատ
ու
տխուր:
Կուզեի
սպանել
թախիծ
արտադրող
բոլոր
հորմոններս,
խեղդել
անգույն
հույսերս
ու
առավոտյան
արթնանալ
ոչ
թե
«ամեն
ինչ
լավ
կլինի»
հիմար
մտքով,
այլ
«ամեն
ինչ
լավ
է»
ժպիտներով:
Վարպետացել
ենք,
սիրելիս:
Ժամանակը
սպանելիս
էլ
չենք
ափսոսում…
Իմ չկրկնվող պահերն այրել եմ ցանկանում` թերթել, թերթել, նայել, մտածել, հիշել, պատկերացնել: Որքան օրեր ես ապրել, ապրում առանց ինձ. դեռ որքան ժամեր կհյուսես առանց ինձ: Իսկ ես` մենակ ու հոգնած, հեռու մեզնից ու բոլորից, կսպասեմ. ուրիշ հնար չունեմ: Դու լռում ես քո հպարտության մեջ, ես` սպասում իմ լուռ տխրության սառնության մեջ փաթաթված: Եվ որքան էլ դերեր խաղանք, մենք կարոտում ենք իրար: Բայց ինչ-որ բան, ինչ-որ մեծ բան փշրում է ամեն նոր փորձ վերադարձնելու դեռ ոչինչ էլ չեղած մեր սերը: Ուժեղ մարդիկ չեն վախենում խոստովանելուց, իսկ ես սարսափում եմ այն մտքից, որ գուցե չափից դուրս շատ եմ մտածում քո մասին. ամեն րոպե: Վախենում եմ քեզնից, քո ներկայությունից, քո բացակայությունից. վախենում եմ կոտրվել, հավատալ, որ կյանքում ամեն բան չէ կորած. կյանքում ամեն բան կորած է… Եվ դու այնքան խելացի չես, որ հասկանաս վախերս, արարքներիս պատճառները, խոսքերիս դառնությունը, տխրությանս մեջ խեղդվող ինձ: Գուցե դու էլ ե՞ս վախենում… Իսկ ի՞նչ անեմ ես, ինչպե՞ս օգնեմ քեզ, երբ ինքս օգնության կարիք ունեմ…
Մենք կապրենք արջի որջում ու սկյուռի փչակում, մեղր ու ընկույզ կուտենք. ամպի չափ մեծ ընկույզներ կունենանք: Մենք կպառկենք արևի տակ ու երգեր կերգենք երկուսիս մասին, ծառերի ու մեր տաքուկ կացարանի մասին:
Ջոն Օզբորն
Սառնությանդ վրա սեր փչելով չեմ ջերմացնի, ավաղ, ոչինչ: Սերս փաթեթավորած թե քեզ հանձնեմ, տուփն առավել արժեք կունենա քեզ համար, ցավոք: Քո եսասիրության դղյակներում տեղ չկա ինձ համար, և ես, թաքնված ամպրոպող իմ երկինքներում, արև կտամ պարիսպներիդ ու կհեռանամ սուր քամու թևերով: Բայց մի օր շունչդ սեր կուզի, կելնես դուրս փշե սահմաններից, կփնտրես, բայց իմ երկինքներն արդեն կշողան նոր արևներով ուրիշ սարերի վրա: Մեկ կլացեն, մեկ կսուրան, մեկ արև կներարկեն հոգնած կոպերին, բայց սեր կկոչվեն ու կժպտան: Կկարոտեմ, սերս կրծքիս սեղմած կննջեմ, սիրազուրկ երազներից վեր կթռչեմ, կարտասվեմ, անքուն գիշերներ կլուսացնեմ, բայց չեմ ամպրոպի դղյակերիդ եսասեր պատերին, սերս չեմ զարկի սառը դռներիդ. այն քեզ պետք չէ, ես քեզ պետք չեմ: Դղյակ չեմ դառնա. այդչափ ուժեղ չեմ, քո պես եսասեր չեմ: Իմ թշվառության անեծքները կկորցնեն իրենց ուժը, կազատվեմ հիմարության կապանքներից ու կբարձրանամ սիրո երկինքներ` նոր ամպեր նկարելու: Իսկ դու… Կլինես, կապրես աներկինք քո դղյակներում:
Փնտրածդ ի՞նչ է, թե պիտի գտնես ու կոտրես: Քեզ ո՞վ իրավունք տվեց խաղալ, երբ էլ մանուկ չես, քեզ ո՞վ ասաց, որ մեծ ես այնքան, որ մանուկ լինելու իրավունք ունենաս: Եվ հիմա, երբ կիլոմետրերով հեռու ես, ապրում ես կյանքդ, արթնանում ես ու գիշերը մի կերպ քուն մտնում, մեծացել ես: Թվում է, թե ի՞նչ էր մեզ կապում: Ոչինչ: Մի քանի ընդհանուր հիշողություն: Բայց: Սովորել ենք կարոտել իրար ու գտնել մի բան, որ կխանգարի իրար մոտ գալ ու պատմել կարոտների երգերը լուռ: Դու մեծանում ես, ես արթնանում եմ, դու քնում ես, ես հիշողություններ հյուսում ու վախենում քո մասին այդչափ շատ մտածելուց: Այո, դու հիմար ես: Պատճառներս բառելու ուժ չունեմ, բայց դու, սիրելիս, հիմար ես: Ճիշտ այն անձրևի պես, որ միացրեց ինձ ու քեզ, ճիշտ այն ճանապարհների պես, որ հարբած, թե կիսաքուն, սթափ, թե զայրացած միասին ենք անցել: Հիմարություն է, գիտեմ: Բայց երբ երկուսը մի անձրև են կիսել, չեն կարող այլևս ընդհանուր արևի չսպասել: Դու չսպասեցիր, ես վախեցա, դու հեռացար, ես հեռացա: Եվ այն անձրևը էլ երբեք չի արևի: Այժմ երկուսս էլ մեծանում ենք` տարբեր իրարից, հեռու իրարից, նույն երկնքի տակ, որ էլ նույն անձրևով չի միացնի մեր շրթունքները, իսկ ես դողացող մարմնով չեմ սեղմվի քեզ` գոնե մի-փոքր տաքանալու: Ֆիլմը չի կարող շարունակվել, թե հերոսները հրաժարվեն իրենց դերից: Այո, սիրելիս, դու հիմար ես, ես` հիմարուհի…
Թե հանգչեմ այսօր` առանց հրաժեշտ տալու, այնպես, որ մնա միայն «բարի գիշերդ» կամ «ցտեսությունդ», կհասկանա՞ս, որ ուշ է: Թե վերանամ, հեռանամ, անհետ կորեմ ու էլ չգամ, սիրտդ մի բան կասի՞: Կասի՞, որ պետք է վազեիր դեպ ինձ, ասեիր այն, ինչ լռում ես դարերով, անեիր այն, ինչ թաքցնում ես կիլոմետրերով: Թե էլ գիշեր չլուսացնեմ, կհասկանա՞ս, թե որքան էի սպասում քեզ: Կզղջա՞ս, որ ցավել եմ, սիրտս ցավել է, շունչս կտրվել է անքուն գիշերներից, իսկ աչքերս տխրել են` անդեմ ամբոխներում քեզ փնտրելով: Տանս պատուհանները ճաքել են քո ճամփին նայելով, քայլերս շտապել են, բայց ու՞ր, թե չկաս կողքիս, չկաս անգամ առջևում կամ հետևում. պարզապես չկաս ու երբեք էլ չես եղել: Թե վաղն արդեն իմանաս, որ չկամ այլևս ոչ մի կերպ, թե վաղը վստահ չլինես, որ ինչ էլ պատահի, ես այստեղ կլինեմ, իմ երազներում ու երազանքներում, կհասկանա՞ս, թե որքան ես ճկել ժամանակն ու ինձ: Թե աչքերս էլ փայլ չտան, թե աչքեր էլ չունենամ, թե սիրտս չզարկի ուժգին, շունչս տխրություն չպատմի, մատներս չդողան միայնությունից, չլինեմ, չշնչեմ, չզարկեմ, կզգա՞ս, թե որն է իրական վերջը: Թե կորցնեմ գույներս, քամեմ ժպիտներս, անեծքներ թափեմ, թե ում, չգիտեմ, թե լսես, որ էլ չկամ, կհասկանա՞ս, որ իսկապես ուշ է…